Kancelaria Adwokacka adwokat Izabela Kałczuga

Czy można cofnąć oświadczenie o odrzuceniu spadku?

Zgodnie art. 1018 § 2 Kodeksu Cywilnego oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku nie może być odwołane.

Jednak jeżeli oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku zostało złożone pod wpływem błędu lub groźby istnieje możliwość uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia o odrzuceniu spadku.

Uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku wymaga zatwierdzenia przez sąd, a spadkobierca powinien jednocześnie oświadczyć, czy i jak spadek przyjmuje.

Powyższe przepisy mają zastosowanie, gdyby np. jeden ze spadkobierców zażądał od drugiego, że ma on odrzucić spadek, lub kierował pod jego adresem groźby.

Samo stwierdzenie, że spadkobierca nie posiadał wiedzy o majątku, który wchodził w skład spadku może okazać się niewystarczające, albowiem zgodnie ze stanowiskiem doktryny i orzecznictwa „stwierdzenie, że spadkobierca nie dołożył należytej staranności powinno być poprzedzone oceną okoliczności konkretnej sprawy i ustaleniem, jakich aktów staranności można było od niego wymagać” – postanowienie z dnia 29.11.2012 r. II CSK 172/12.

Podobnie Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 1 grudnia 2011 r., sygn. akt I CSK 85/11 stanął na stanowisku, że ,,o błędzie co do przedmiotu spadku można mówić wtedy, gdy brak wiedzy o rzeczywistym stanie majątku spadkowego nie jest wynikiem braku staranności po stronie spadkobiercy, czy też inaczej, gdy "błąd jest usprawiedliwiony okolicznościami sprawy". Wobec tego za błąd istotny spadkobiercy uznać należy brak wiedzy o stanie spadku, mimo podjęcia właściwych i możliwych działań, zmierzających do ustalenia rzeczywistego stanu spadku.

Andrzej Kidyba w komentarzu do Kodeksu Cywilnego, tom IV, spadki, wyd. IV wskazuje, że ,,spadkobierca składa oświadczenie woli o przyjęciu lub odrzuceniu spadku pod wpływem błędu, jeżeli w chwili składania tego oświadczenia był w błędzie co do treści czynności prawnej- art. 84 § 1 Kodeksu Cywilnego, a błąd był obiektywnie i subiektywnie istotny. Dla oceny czy błąd jest istotny niezbędne jest ustalenie, czy gdyby składający oświadczenie woli nie działał pod wpływem błędu złożyłby oświadczenie o przyjęciu czy też odrzuceniu spadku o konkretnej treści.

Termin na uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia wynosi:

  • w przypadku oświadczenia złożonego pod wpływem błędu - 1 rok od jego wykrycia;
  • w przypadku oświadczenia złożonego pod wpływem groźby - 1 rok od chwili, gdy stan obawy ustał.