"Dajcie mi człowieka, a paragraf się znajdzie” - jest to znane powiedzenie z okresu PRL, przypisywane prokuratorowi ery stalinowskiej w ZSRR, Andriejowi Wyszyńskiemu. Powiedzenie to zostało nazwane jednym "z najbardziej społecznie popularnych, przygnębiających i oddających powszechną bezbronność wobec niesprawiedliwego sądu powiedzonek charakteryzujących wymiar sprawiedliwości we wszystkich krajach rządzonych przez komunistów". Niektórzy stoją na stanowisku, że powiedzenie to jest aktualne obecnie. Nie wdając się w dysputy co do trafności powiedzenia, sugeruję pamiętać o tym, że informacje usłyszane od świadka w toku przesłuchania, mogą niekiedy narazić jego samego na odpowiedzialność karną. Warto o tym pamiętać i korzystać ze swoich praw.
Tak, jak wszyscy wiedzą, że w postępowaniu karnym oskarżonemu (podejrzanemu) przysługuje prawo do korzystania z usług obrońcy, tak nie każdy już wie, że osoba pokrzywdzona przestępstwem może w toku postępowania korzystać z pomocy adwokata lub radcy prawnego działającego w charakterze pełnomocnika tej osoby.
Zgodnie z art. 87 kodeksu postępowania karnego strona niebędąca oskarżonym (podejrzanym) może zawsze korzystać z pomocy pełnomocnika, natomiast osoba niebędąca stroną może wprawdzie ustanowić pełnomocnika, ale tylko wtedy, gdy wymaga tego jej interes w toczącym się postępowaniu.
Pokrzywdzony może realizować swoje uprawnienia procesowe osobiście lub przez
pełnomocnika już od chwili popełnienia przeciwko niemu przestępstwa. Pokrzywdzony
może korzystać z pomocy pełnomocnika m.in. w postępowaniu przygotowawczym, we
wstępnej fazie postępowania sądowego oraz gdy występuje w charakterze
oskarżyciela posiłkowego, prywatnego.
Pełnomocnika może ustanowić nie tylko strona procesu, ale również: poręczyciel, zatrzymany, osoba, u której przeprowadzono przeszukanie, choć nie jest podejrzanym, lub osoba, od której odebrano rzecz stanowiącą dowód w sprawie, mimo że nie jest podejrzanym, ani pokrzywdzonym i która domaga się zwrotu tej rzeczy.
Warto pamiętać, że gdy pokrzywdzonym jest małoletni albo osoba ubezwłasnowolniona częściowo lub całkowicie, pełnomocnika może ustanowić przedstawiciel ustawowy.
Jeżeli natomiast uprawniona osoba jest pozbawiona wolności (zatrzymana), do czasu gdy nie ustanowi ona osobiście pełnomocnika, może to uczynić inna osoba i nie musi to być osoba najbliższa (art. 88 k.p.k. w zw. z art. 83 k.p.k.).
Pokrzywdzony może żądać, aby wyznaczono mu pełnomocnika z urzędu, jeżeli w należyty sposób wykaże, że nie jest w stanie ponieść kosztów pełnomocnika bez uszczerbku dla niezbędnego utrzymania siebie i rodziny.
Udzielenie pełnomocnictwa wymaga złożenia oświadczenia woli, którego treścią jest upoważnienie określonej osoby do dokonania w imieniu i ze skutkiem prawnym dla mocodawcy czynności prawnej indywidualnie oznaczonej albo czynności określonych rodzajowo.
Warto znać swoje prawa i korzystać z nich.