Kancelaria Adwokacka adwokat Izabela Kałczuga

NISKI POZIOM WIEDZY O PAŃSTWOWEJ KOMPENSACIE – CZAS NA ZMIANY ?

Bardzo często mają miejsce sytuacje, w których sąd orzeka od sprawców np. świadczenia pieniężne, czy nawiązki na rzecz pokrzywdzonych, jednak w efekcie okazuje się, że orzeczenia są niewykonalne choćby z uwagi na to, iż sprawcy nie posiadają majątku, czy też odbywają karę w zakładach karnych bez możliwości zatrudnienia. W takich przypadkach mało realnym jest otrzymanie przez uprawnionych zasądzonych świadczeń – kompensata może się okazać jedynym środkiem, który złagodzi finansowe skutki przestępstwa.

Ustawa z dnia 7 lipca 2005 r. (obowiązująca od 21.09.2005 r.), która w obecnym brzmieniu zatytułowana jest ustawą o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych czynów zabronionych. (Dz.U. Nr 169, poz. 1415 z późn. zm.) ma na celu doraźną, szybką pomoc osobom w trudnej sytuacji życiowej spowodowanej popełnionym na ich szkodę przestępstwem.

Wprowadzenie przepisów tej ustawy do polskiego porządku prawnego stało się konieczne w związku z dyrektywą Rady nr 2004/80/EC - uchwaloną w dniu 29 kwietnia 2004 r. - dotyczącą kompensaty przysługującej ofiarom przestępstw, zgodnie z którą Państwa Członkowskie zobligowane były do dostosowania krajowych przepisów, które umożliwią uzyskanie kompensaty nie później niż do dnia 1 stycznia 2006 r. Uregulowania ustawy dotyczą przestępstw popełnionych od dnia 21 września 2005 r.

Ale od początku:

CO TO TAKIEGO KOMPENSATA I KOMU PRZYSŁUGUJE ?

Kompensata to świadczenie pieniężne wypłacane ze środków budżetu państwa ofiarom najpoważniejszych czynów zabronionych w tym przestępstw, bądź ich najbliższym.

Kompensatę przyznaje się osobom fizycznym, jeżeli czyn zabroniony został popełniony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na szkodę osoby mającej miejsce stałego pobytu na tym terytorium lub na terytorium innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, które na skutek czynu zabronionego doznały:

a.     ciężkiego uszczerbku na zdrowiu,

b.     naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia, trwających dłużej niż 7 dni.

Kompensata przysługuje również osobom najbliższym osób, które na skutek czynu zabronionego poniosły śmierć. Przez osobę najbliższą rozumie się małżonka lub osobę pozostającą z ofiarą we wspólnym pożyciu, wstępnego lub zstępnego ofiary oraz osobę pozostającą z ofiarą w stosunku przysposobienia –w takim wypadku kompensata przysługuje osobno każdej osobie najbliższej.

Kompensatę przyznaje się na wniosek osoby uprawnionej lub prokuratora, aby usprawnić procedurę został przygotowany wzór wniosku. Do wniosku należy dołączyć szereg dokumentów potwierdzających zasadność wypłaty kompensaty.

Warto wspomnieć również o tym, że uprawnieni do kompensaty są zwolnieni od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych.

WARTOŚĆ KOMPENSATY

Kompensata może być przyznana w kwocie pokrywającej wyłącznie:

1)     utracone zarobki lub inne środki utrzymania,

2)     koszty związane z leczeniem i rehabilitacją,

3)     koszty pogrzebu – będące skutkiem czynu zabronionego, 

Należy również pamiętać, że świadczenie przysługuje pod warunkiem, że uprawniony nie otrzyma zwrotu wymienionych kosztów od sprawcy (sprawców), z ubezpieczenia lub z pomocy społecznej.

Maksymalna wysokość kompensaty nie może przekroczyć 25 000 zł, a w wypadku, gdy ofiara poniosła śmierć– 60 000 zł.

Wysokość żądania powinna być przez wnioskodawcę udowodniona, jednak jeżeli w sprawie o przyznanie kompensaty sąd uzna, że ścisłe udowodnienie wysokości żądania jest niemożliwe lub nader utrudnione, może w ramach kwot określonych powyżej zasądzić odpowiednią sumę według swej oceny, opartej na rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy.

KIEDY KOMPENSATA NIE ZOSTANIE PRZYZNANA ? 

A.     Kompensaty nie przyznaje się, jeżeli ofiara była współsprawcą czynu zabronionego, z którego skutku wywodzi swoje prawo do kompensaty, lub godziła się na ryzyko doznania skutków czynu zabronionego,

B.     Kompensaty nie przyznaje się również, gdy:

1) czynu nie popełniono, albo brak jest danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie jego popełnienia;

2) czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego.

C.     Upłynął ustawowy termin do złożenia wniosku

Dotychczasowy okres obowiązywania ustawy pokazał, że poziom wiedzy o kompensacie jest dość niski. Do końca 2015 r. w skali kraju wpłynęło łącznie 1691 wniosków, z których uwzględniono – w całości lub części jedynie 445.

Wobec powyższego warto znać przepisy i z nich korzystać bowiem jak wiadomo „nieznajomość prawa szkodzi”.