Kancelaria Adwokacka adwokat Izabela Kałczuga

Nowe uprawnienia Policji - Przeszukanie przy przymusowym odebraniu osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką.

Procedura przymusowego odebrania osoby pozostającej pod władzą rodzicielską lub pozostającej pod opieką regulują przepisy art. 5986 - 59814 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego. Jednakże w praktyce wykonywanie orzeczeń sądów rodzinnych uwidaczniany był problem związany z brakiem możliwości przeszukiwania pomieszczeń przez Policję i kuratorów sądowych w celu ujawnienia osoby podlegającej przymusowemu odebraniu. Powyższe przyczyniło się do podjęcia inicjatywy ustawodawczej, która doprowadziłaby do wprowadzenia przepisów umożliwiających przeszukiwanie pomieszczeń w celu ujawnienia osoby podlegającej przymusowemu odebraniu. Przepisy takie zostały opracowane i w konsekwencji przyjęte przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 26 stycznia 2018 r w ustawie o wykonywaniu niektórych czynności organu centralnego w sprawach rodzinnych z zakresu obrotu prawnego na podstawie prawa Unii Europejskiej i umów międzynarodowych. Skutkiem powyższego 27 sierpnia 2018 roku wejdzie w życie nowy przepis – art. 59811a ustawy z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego.

Zmiany, zmiany i jeszcze raz zmiany…., jednak na czym one polegają ?

Podstawą przeprowadzenia przeszukania w celu ustalenia miejsca pobytu osoby podlegającej przymusowemu odebraniu, o którym mowa w art. 59811a k.p.c., będzie niewykonanie orzeczenia o odebranie osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką i ukrywanie tej osoby oraz istnienie uzasadnionych podstaw do przypuszczenia, że osoba ta w danym pomieszczeniu lub innym miejscu może przebywać.

Przeszukanie będzie dokonywane przez Policję wyłącznie na polecenie sądu mającego postać postanowienia wydawanego na wniosek kuratora sądowego i na takie orzeczenie sądu osobom, których prawa zostały naruszone będzie przysługiwało zażalenie.

Przedmiotowe przeszukanie powinno być dokonane zgodnie z celem tej czynności, z zachowaniem umiaru i poszanowania godności osób, których ta czynność dotyczy, oraz bez wyrządzania niepotrzebnych szkód i dolegliwości. Ponadto powyższa regulacja nie wyklucza również tzw. wejścia siłowego do pomieszczenia, jednakże z zachowaniem umiaru.

Zgodnie z przepisem § 3 art. 59811a k.p.c. w chwili przystąpienia do takiego rodzaju przeszukania funkcjonariusz Policji zobowiązany jest do doręczenia osobie, u której przeszukanie ma być dokonane, postanowienia sądu uprawniającego do podjęcia czynności. Doręczenie orzeczenia będzie dokonywane w miejscu prowadzenia czynności, które odbiorca będzie zmuszony podpisać.

Podczas przeszukania może być obecna osoba, u której przeszukanie ma być dokonane, kurator sądowy, który wykonuje postanowienie o przymusowym odebraniu, oraz uprawniony, czyli osoba, której przekazuje się osobę po jej przymusowym odebraniu. Przymusowe odebranie osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką i oddanie jej uprawnionemu może nastąpić tylko w obecności uprawnionego albo osoby przez niego upoważnionej lub przedstawiciela instytucji przez niego upoważnionej. Jednakże, jeżeli żadna z tych osób nie stawi się w terminie wyznaczonym przez kuratora sądowego, czynność nie będzie dokonana. Powyższe oznacza, że zasadą powinna być obecność uprawnionego (albo osoby przez niego upoważnionej lub przedstawiciela instytucji przez niego upoważnionej) podczas czynności przeszukania w celu ustalenia pobytu osoby, albowiem takiej osoby (lub upoważnionych przezeń) podczas przeszukania, w przypadku potwierdzenia pobytu tej osoby, uniemożliwi jej przymusowe odebranie, a przynajmniej przerwanie przeszukania do czasu jej przybycia do miejsca jego dokonywania. W tym miejscu należy zaznaczyć, że Policja dokonuje jedynie przeszukania w celu ustalenia miejsca pobytu osoby podlegającej przymusowemu odebraniu i nie ma uprawnienia do przymusowemu odebrania osoby po ustaleniu jej pobytu. Stąd koniecznym jest, aby podczas przeszukania brały udział wszystkie podmioty, które są niezbędne, aby ostatecznie doszło do skutecznego przymusowego odebrania osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką. Nowe przepisy dopuszczają także możliwość, aby podczas przeszukania była także obecna osoba wskazana przez tego, u kogo dokonuje się przeszukania, o ile nie uniemożliwia to przeszukania albo nie utrudnia go w istotny sposób. Jeżeli przy przeszukaniu nie ma osoby, u której przeszukanie ma być dokonane, należy do przeszukania przywołać przynajmniej jednego domownika lub inną osobę.

Z czynności przeszukania Policja zobowiązana jest do sporządzenia protokołu, którego odpis niezwłocznie będzie przesyłany sądowi, oczywiście temu, który wydał wcześniej stosowne postanowienie.

Procedura przeszukania przy przymusowym odebraniu osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką stanowi novum, tak dla procedury cywilnej jak i w szczególności prawa rodzinnego obowiązującego w Polsce. Ostatecznie to zapewne czas pokaże czy instytucja przeszukania będzie elementem poprawiającym skuteczność procedury przymusowego odebrania osoby pozostającej pod władzą rodzicielską lub pozostającej pod opieką.  

We wszystkich działaniach dotyczących dzieci, podejmowanych przez publiczne lub prywatne instytucje opieki społecznej, sądy, władze administracyjne lub ciała ustawodawcze, sprawą nadrzędną będzie najlepsze zabezpieczenie interesów dziecka

Artykuł 3 Konwencji o Prawach Dziecka

Adwokat
Izabela Kałczuga